Van een gebrek een talent maken!
Sinds Joseph Pine & James Gilmore in 2000 het tijdperk van de beleveniseconomie hebben gelanceerd zijn veel innovaties op dit gedachtegoed terug te voeren. In de zoektocht naar onderscheidend vermogen proberen ondernemingen sindsdien steeds vaker memorabele gebeurtenissen te creëren. Belevenisconcepten waar de klant een warm gevoel bij krijgt en daardoor, niet geheel onbelangrijk, grif de portemonnee trekt. Een belevenis creëer je door klanten ergens bij te betrekken op een manier die ze bijblijft. In een ideale beleving absorbeert de klant volgens Pine & Gilmore de gebeurtenissen die zich voor zijn ogen ontvouwen terwijl hij daar zelf een actieve rol in speelt. In die zin is het grappig dat de blinde Tinah Visser en haar slechtziende man Jan eigenlijk pioniers waren op dit gebied.
Al sinds begin 1999 kun je in een rustiek kerkje in Velsen-Noord iets bijzonders beleven in de blinden ervaringsexpositie: ‘In het Donker Gezien’. Het bijzondere aan ‘In het Donker Gezien’ is dat er niets valt te zien. Geen hand voor ogen. Te voelen, te ruiken en te horen is er des te meer. In mijn Project X tijd organiseerden we een paar keer per jaar een inspirerende activiteit die ons uit onze comfortzone moest brengen. Zo gingen we met behulp van een tast stok en aanwijzingen van de gids op pad in het verduisterde gebouw, dat eens in gebruik was als gereformeerde kerk. Via een winkeltje kom je op straat. Durf je over te steken met behulp van de rateltikker? Via een pad van ribbeltegels, langs muren en deuren. In een bar kun je een drankje bestellen en afrekenen. Dan merk je hoe moeilijk dat in het donker is.
In 2008 kregen Tinah en Jan navolging van Sandra Balij en haar partner Bas. Zij maakten in Parijs kennis met het concept ‘dineren in het donker’ en waren meteen in hun hart geraakt. Niet alleen door de bijzondere beleving van het eten in het pikkedonker, maar vooral door de fantastische bediening door blinde obers, die in tegenstelling tot de gasten, geen enkel probleem hadden om in het donker te opereren. Hun handicap bleek ineens een bijzonder talent, waar behoefte aan was in de markt.
Sandra en Bas besloten om dit idee naar Nederland te exporteren en begonnen in Amsterdam Ctaste. Vlak na hun opening schreef ik in mijn maandelijkse column in Tijdschrift voor Marketing, dat ik het vanuit marketingoptiek interessant vond, om te zien of Ctaste de belofte die in haar conceptuele naam besloten zat, ging waarmaken. Zou Ctaste haar gasten in het donker smaaknuances kunnen laten ervaren die met de lamp aan onopgemerkt voorbij zouden gaan? Alleen als Ctaste de vervreemdende ervaring van het dineren in het donker, zou weten te combineren met culinair mondvermaak op niveau, zou een memorabele gebeurtenis ontstaan, die je vaker dan één keer wil beleven, schreef ik toen.
Inmiddels zijn we vijf jaar verder. Ctaste is een commercieel succes. En ook een sociaal succes! Het restaurant biedt werk aan 21 medewerkers, draait zonder een cent subsidie, is schuldenvrij en winstgevend. Meer dan 100.000 mensen wisten de weg naar Ctaste te vinden. 90% van de gasten beveelt het restaurant aan. En bijna 20% komt meer dan 1 keer! Er werken inmiddels elf ‘experts van het donker’; mensen die blind of zeer slechtziend zijn. Want omdat ze niet kunnen zien, hebben ze hun andere zintuigen beter ontwikkeld. De experts van het donker worden ook ingezet voor nieuwe activiteiten die het bedrijf onderneemt. Zoals dineren in het donker op locatie, wijnproeverijen, geurbelevenissen en de workshop ‘blind vertrouwen’ over betere samenwerking. En er wordt hard nagedacht over nieuwe belevingsconcepten waarmee ze mensen met een (visuele) handicap in hun kracht kunnen zetten en koppelen aan een behoefte in de markt.
Van een gebrek een talent maken en dat commercieel exploiteren. Sandra en Bas noemen dit sociaal commercieel ondernemen. Mensen die 100% afgekeurd zijn doen weer volledig mee in de maatschappij. Toch wordt dit initiatief niet door iedereen met applaus ontvangen. Sociale partijen vinden het verdacht en zielig dat mensen met een beperking gaan werken bij een commercieel bedrijf. “Maar wat is er mis mee om van een fulltime-Wajonger een fulltime-ober te maken?”, stelt Sandra. “Er werken geen zielige mensen bij ons. Ze moeten keihard werken, maar krijgen daar ook gewoon goed voor betaald”.
Ctaste laat op een fantastische manier zien dat we met ideeën de wereld kunnen veranderen. Door van een probleem een mogelijkheid maken. Van een gebrek een talent.
‘Ieder nadeel heb zijn voordeel’, zij onze buurman in het Olympisch stadion. En hij had zoals altijd gelijk.
